Đề thi Tiếng Anh: ‘Giáo dục cần những chuyển động có lộ trình, không phải là cú sốc’

Đề thi Tiếng Anh: ‘Giáo dục cần những chuyển động có lộ trình, không phải là cú sốc’

Sau kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025, đề thi môn Tiếng Anh đã trở thành tâm điểm tranh luận. Nhiều học sinh và giáo viên cho rằng đề quá khó, mang tính học thuật và so sánh nó với bài thi IELTS. Dù có ý kiến cho rằng sự so sánh đó là "khập khiễng", khẳng định đây là "cú đánh động" cần thiết, nhưng từ góc nhìn chính sách giáo dục, chúng ta cần một phân tích sâu hơn.

Bài viết này không nhằm phê phán cá nhân hay phủ nhận công sức ra đề, mà để góp một góc nhìn xây dựng, vì mục tiêu chung là một kỳ thi công bằng, minh bạch, và phù hợp với triết lý giáo dục chúng ta đang hướng tới.

So Sánh Với IELTS Không Hề "Khập Khiễng": Khi Đề Thi Mang Bản Chất Học Thuật

Lập luận cho rằng không nên so sánh đề thi tốt nghiệp với IELTS vì mục tiêu khác nhau sẽ không còn vững chắc nếu bản chất đề thi đã nghiêng hẳn về học thuật.

Điều cần đặt lên bàn cân không phải là tên gọi, mà là bản chất năng lực mà đề thi kiểm tra. Một đề thi yêu cầu:

• Tốc độ đọc hiểu cực nhanh (40 câu/50 phút).
• Xử lý lượng thông tin dày đặc, phức tạp.
• Sử dụng nhiều từ vựng học thuật, văn cảnh trừu tượng.

Khi đó, việc đối chiếu với bài thi IELTS Reading là hoàn toàn hợp lý để đánh giá. Nếu một học sinh đạt 7.0 IELTS vẫn cảm thấy chật vật, câu hỏi đặt ra là: Liệu đề thi có còn phản ánh đúng chuẩn đầu ra của chương trình phổ thông không?

Giáo Dục Cần Lộ Trình, Không Phải "Cú Sốc" Gây Hoang Mang

Khuyến khích học thực chất và cải thiện việc dạy tiếng Anh là mục tiêu đúng đắn. Tuy nhiên, một đề thi quá khó, gây choáng váng không phải là công cụ để tạo ra sự thay đổi. Giáo dục cần những chuyển động có lộ trình, không phải những cú sốc – nhất là khi người chịu ảnh hưởng trực tiếp là học sinh.

Việc bất ngờ nâng độ khó sẽ tạo cảm giác đánh đố thay vì khuyến khích, bởi vì:

• Chương trình học chưa đảm bảo đủ thời lượng và chất lượng dạy kỹ năng đọc hiểu sâu.
• Chênh lệch điều kiện học tiếng Anh giữa thành thị và nông thôn còn rất lớn.
• Sách giáo khoa chưa cung cấp đủ ngữ liệu tương xứng với đề thi.

Một kỳ thi tốt nghiệp không thể mang tư duy "tuyển lọc" khi chưa có lộ trình chuyển đổi chính thức và sự chuẩn bị trước cho học sinh.

Cấu Trúc Tương Tự Nhưng Độ Khó "Lệch Chuẩn": Vấn Đề Nằm Ở Đâu?

Việc đề thi bám sát cấu trúc của đề minh họa là chưa đủ. Điều quan trọng hơn là mức độ khó thực tế của từng câu hỏi. Từ vựng "xa lạ", chủ đề trừu tượng, văn bản dài đòi hỏi tư duy học thuật đã khiến nhiều học sinh cảm thấy bất lực, dù đã ôn luyện đúng cấu trúc.

Khi đề thi tạo ra cảm giác "lệch chuẩn" so với những gì đã học, nó không còn phản ánh chân thực quá trình học tập của học sinh, và đó là một vấn đề nghiêm trọng trong kiểm tra đánh giá.

Thiếu Dữ Liệu Chuẩn Hóa: "Điểm Mù" Của Một Kỳ Thi Quốc Gia

Đến nay, Bộ GD-ĐT chưa công bố thông tin về quá trình thử nghiệm, phân tích độ khó, độ tin cậy hay các chỉ số kỹ thuật của đề thi. Trong khi đó, các kỳ thi quốc tế như IELTS đều được chuẩn hóa và kiểm chứng định kỳ qua dữ liệu từ hàng triệu thí sinh.

Chúng ta không thể khẳng định một đề thi là hợp lý chỉ vì nó "có phổ điểm phân hóa". Sự phân hóa đó có thể đến từ mức độ khó bất hợp lý, chứ không đồng nghĩa với việc nó đánh giá chính xác năng lực.

Kết Luận: Hướng Tới Kỳ Thi Công Bằng, Khoa Học và Nhân Văn

Kỳ thi tốt nghiệp THPT cần đảm bảo nguyên tắc kép: vừa phản ánh đúng chương trình học, vừa có ngưỡng phân loại hợp lý. Thay đổi bền vững không thể bắt đầu bằng một đề thi gây sốc, thiếu minh chứng khoa học và có thể làm học sinh mất niềm tin.

Giáo dục cần dẫn dắt, không gây choáng váng. Một kỳ thi quốc gia cần được thiết kế trên nền tảng minh bạch, khoa học, và nhân văn

 ( nguồn_VietNamnet.vn)